Stanisław August - Mecenas kultury i sztuki

Napisane 16.10.2020 przez Aleksander

Tagi: historia,

Największym mecenasem epoki był król Stanisław August, który łączył wysoką kulturę umysłową i artystyczną z ambicjami zabłyśnięcia w roli wielkiego protektora sztuk pięknych. Gust króla był wyrafinowany, ale poglądy estetyczne mało indywidualne, typowo oświeceniowe z ich dość powierzchownym, teoretycznym kultem klasycyzmu. Jego głównym pełnomocnikiem i doradcą artystycznym był Muszyński, a później nadworny malarz Marceli Bacciarelli. Liczne budowle wzniesione dla Stanisława Augusta dorównują poziomem artystycznym najwybitniejszym dziełom ówczesnej architektury francuskiej, czy angielskiej, choć pod względem rozwoju stylowego pozostają za nimi w tyle, należąc do nurtów konserwatywnych. Pierwszym charakterystycznym okresem jest - Klasycyzm Stanisławowski, trwający od 1764-1795. Głównym motorem rozwoju architektury w tym okresie był, jak sama nazwa wskazuje  król Stanisław August Poniatowski. Jego dwa najważniejsze przedsięwzięcia to przebudowa Zamku Królewskiego oraz rozbudowa Ujazdowa. Zaraz po wstąpieniu Augusta na tron, czyli po roku 1764 powołano do życia Komisję Dobrego Porządku, której zadaniem było doprowadzenie do ładu urbanistyki Warszawy i poprawienie jej architektury. Królewskim budowniczym został wtedy mianowany Dominico Merlini, zaś jego pomocnikiem w architekturze wnętrz - Jan Kamsetzer. W ocenie projektów brał udział Marcelo Bacciarelli, uzdolniony twórca portretów i monumentalnych malowideł dobrze harmonizujących z architekturą. Bacciarelli jako dyrektor Budowli Królewskich miał oczywisty wpływ na budowniczych..Jedną z pierwszych prac Merliniego jest zbiornik wodny w parku Łazienkowskim zwany „Okrąglakiem”. Następnym dziełem Merliniego jest „Królikarnia”. Plan tego budynku wzorowany został na schemacie willi Capra pod Vicenzą. Posiadał jednak wady, ponieważ był zbyt wysoki i źle oświetlony. Sylwetka bębna i kopuły, konkurując z bardzo pięknym czterokolumnowym portykiem jońskim, dominuje nad całością, lecz jej nie przytłacza. Następny ważny dla warszawskiej architektury wydaje się być projekt przebudowy Zamku Królewskiego przez Victora Louis`a, niestety jego projekt przebudowy okazał się zbyt drogi i nie odpowiadał upodobaniom króla3. Późniejszy dużo skromniejszy projekt Fontany też nie został w całości zrealizowany poza przebudową skrzydła południowego. Skrzydło od strony Wisły "saskie" zaczęto przebudowywać od wewnątrz, prowadzono tam długoletnie prace, które tak naprawdę wdrożył Dominik Merlini w latach 1774 – 1777, czyli po śmierci Fontany.